खोटाङको खाँडी कपडामा आकर्षण

सविना अछामे–
खोटाङ, माघ २–दिप्रुङ चुइचुम्मा गाउँपालिका १ याम्खा खामडाडाँकी ४० वर्षीया नैनकला अधिकारीले खाँडी कपडा बुनेको २८ वर्ष भयो । धनकुटाको महाभारत गाविस (हालको सागुरीगढी गाउँपालिका–९ महाभारत)मा जन्मिएकी उनले १२ वर्षदेखि नै खाँडी कपडा बुन्न थालेकी हुन् ।
खोटाङ दिप्रुङ चुइचुम्मा गाउँपालिका–१ याम्खाका दीपबहादुर अधिकारीसंग २०५५ सालमा बिहे गरेपछि यो पेशालाई निरन्तरता दिएकी छन् । हाते तानबाट खाँडी बुन्दै आएकी उनले पछिल्लो समयदेखि आधुनिक औजारबाट मनग्गे उत्पादन थालेकी हुन् । खाँडी र अल्लो गरी मासिक ५०–६० हजार रुपैयाँ आम्दानी हुने अधिकारीले बताइन् । ‘यसबाट राम्रो आम्दानी भइरहेको छ ।’ उनले भनिन्–‘श्रीमान र छोराले पनि साथ दिइरहेकाले राम्रो भइरहेको छ ।’
कपडा उत्पादन गर्ने आधुनिक औजार आफ्नै श्रीमानले बनाउँने गरेकाले सहज भएको उनको भनाई छ । छोरा बबिनलाई पनि यसबारेमा राम्रो ज्ञान भएकाले सहज भएको उनले सुनाइन् । बबिन अहिले खाँडी कपडासम्वन्धी १८ महिने तालिमका लागि बिराटनगरमा छन् । आफूले उत्पादन गरेको खाँडी कपडा थानको तीन हजारदेखि पाँच हजार रुपैयाँमा विक्री हुने गरेको उनले बताइन् । अल्लोको भाउ भने महङ्गो हुने उनले जनाइन् । अल्लोको कपडा थानको पाँच हजारदेखि ४५ हजारसम्म पर्ने उनले सुनाइन् ।
उक्त गाउँमा अरुले पनि अल्लो र खाडी उत्पादन गर्छन् । रातमाटाकी शान्ता राई, लिलिमाकी गङ्गा श्रेष्ठले पनि उत्पादन गर्ने गरेका छन् । यसबाहेक साकेला गाउँपालिका, दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका, हलेसी तुवाचुङ नगरपालिका लगायतका विभिन्न ठाउँमा खाँडी तथा अल्लो कपडा उत्पादन हुने गरेको छ । उनीहरुले उत्पादन गरेको कपडा जिल्लामै खपत हुन्छ ।
हलेसी तुवाचुङ नगरपालिकामा पनि खाँडी कपडा उत्पादनमा जोड दिइएको छ । उक्त नगरपालिकाको वडा नं ७ हलेसीका ८० जना महिला सहभागी दुई समूहलाई खाँडीको धागो उत्पादनका लागि कपास खेती गर्न दश लाख नगरपालिकाले अनुदान दिएको छ । अहिले कपास उत्पादन भइरहेको योजना शाखा प्रमुख रमेश श्रेष्ठले बताए । दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–१० पाथेकामा अल्लोको धागो उत्पादनका नगरपालिका र घरेलुसंग सहकार्य भइरहेको वडाअध्यक्ष मुगाधन राईले बताए ।
माझकिरात खोटाङको तुवाचुङ–जायजुममा तयामा–खियामाले किराती संस्कृतिको खाँडी, छिट, अल्लो लगायतका कपडा बुन्ने शीप आविस्कार गरेको किराती मिथकमै उल्लेख भएकाले खोटाङमा उत्पादित खाँडी, अल्लोका लागि प्रख्यात मानिन्छ ।